Τρυπτάση ImmunoCAP

Του
Καραχριστιανίδη Χάρη
Ιατρός Μικροβιολόγος-Βιοπαθολόγος

Ο ποσοτικός προσδιορισμός της τρυπτάσης με τη μέθοδο ImmunoCAP αξιολογεί τον κίνδυνο για σοβαρές αντιδράσεις σε ασθενείς αλλεργικούς σε δηλητήρια εντόμων. Χρησιμοποιείται επίσης ως διαγνωστικό κριτήριο από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO) για τη μαστοκυττάρωση και ως δείκτης για αιματολογικές νεοπλασίες.

Η τρυπτάση με τη μέθοδο ImmunoCAP μετράει τα επίπεδα της τρυπτάσης που απελευθερώνεται από τα μαστοκύτταρα στον ορό. Τα μαστοκύτταρα παίζουν βασικό ρόλο στις αλλεργικές αντιδράσεις και ο αριθμός τους αυξάνεται σε φλεγμονώδεις καταστάσεις. Όταν ενεργοποιηθούν, απελευθερώνουν μια ποικιλία μεσολαβητών που οδηγούν στις ενδείξεις και τα συμπτώματα αλλεργικών αντιδράσεων, όπως αναφυλαξία. Αυτοί οι μεσολαβητές περιλαμβάνουν την τρυπτάση και την ισταμίνη.

Μία παροδική αύξηση των επιπέδων της τρυπτάσης στην κυκλοφορία μετά από μια αναφυλακτική αντίδραση βοηθά στο να προσδιοριστεί και να αξιολογηθεί η έκταση της αντίδρασης. Επίμονα αυξημένα επίπεδα της τρυπτάσης αποτελούν ένδειξη πιθανής μαστοκυττάρωσης.

Κλινική σημασία

Εκτίμηση του κινδύνου αναφυλακτικών αντιδράσεων

Αυξημένα επίπεδα τρυπτάσης είναι δείκτης κινδύνου για συγκεκριμένους ασθενείς που παρουσιάζουν σοβαρές αναφυλακτικές αντιδράσεις. Η τρυπτάση αποθηκεύεται στα κοκκία των μαστοκυττάρων. Απελευθερώνεται στην κυκλοφορία του αίματος κατά την ενεργοποίηση των μαστοκυττάρων, με ή χωρίς τη μεσολάβηση της IgE. Τα παροδικά αυξημένα επίπεδα τρυπτάσης χρησιμεύουν ως κλινικός δείκτης που επιβεβαιώνει σοβαρές αντιδράσεις όπως αναφυλαξία.

Κλινικός δείκτης σε σοβαρή αντίδραση σε δηλητήριο εντόμου

Γενικευμένη αναφυλακτική αντίδραση μετά από τσίμπημα εντόμου συμβαίνει σε ποσοστό περίπου 3%. Έως 25% των ασθενών με σοβαρές αντιδράσεις σε δηλητήριο έχει αυξημένα επίπεδα τρυπτάσης. Η σημασία του εντοπισμού αυτών των ασθενών έχει τονιστεί, επειδή έχουν προδιάθεση για σοβαρές αναφυλακτικές αντιδράσεις. Αυξημένα επίπεδα μπορεί να οφείλονται όμως σε υποκείμενη μαστοκυττάρωση.

Κλινικός δείκτης σε περιεγχειρητικές σοβαρές αντιδράσεις

Αυξημένα επίπεδα τρυπτάσης δείχνουν μεγάλο αριθμό μαστοκυττάρων και αυτό μπορεί να χρησιμεύσει ως παράγοντας κινδύνου για σοβαρές αντιδράσεις κατά τη διάρκεια της χειρουργικής επέμβασης. Η ευαισθητοποίηση (πχ παρουσία ειδικών αντισωμάτων IgE σε ουσίες που οι ασθενείς εκτίθενται κατά τη διάρκεια χειρουργείου) είναι ένας άλλος παράγοντας κινδύνου. Η διαπίστωση της παροδικής αύξησης της τρυπτάσης κατά τη διάρκεια της περιεγχειρητικής φάσης είναι τεκμηριωμένο ότι επιβεβαιώνει μία αναφυλακτική αντίδραση.

Η τρυπτάση σε μαστοκυττάρωση και αιματολογικές νεοπλασίες

Επίμονα αυξημένα επίπεδα τρυπτάσης στο αίμα αντανακλά τον παθολογικά αυξημένο αριθμό των μαστοκυττάρων στη μαστοκυττάρωση. Αυτές οι ετερογενείς ασθένειες συνδέονται συνήθως με μία μετάλλαξη στον υποδοχέα SCF, μια κυτοκίνη που επαυξάνει την επιβίωση και αυτόνομη ανάπτυξη των μαστοκυττάρων.

Η διαγνωστική και προγνωστική σημασία της τρυπτάσης παρατηρείται επίσης και σε αιματολογικές ανωμαλίες και κακοήθειες (νεοπλάσματα) είτε έχει διαγνωστεί συστηματική μαστοκυττάρωση είτε όχι.

Τα επίπεδα τρυπτάσης (ή συγκεντρώσεις) αυξάνουν επίσης στο ρινικό υγρό σε:

• Ενεργό αλλεργική ρινίτιδα
• Πρόκληση με αλλεργιογόνο σε ασθενείς με αλλεργική ρινίτιδα

Αναμενόμενες τιμές

Σε υγιή άτομα τα επίπεδα τρυπτάσης είναι περίπου 1-15 μg/l. Κάθε άτομο έχει τη δική του τιμή τρυπτάσης, που είναι συνήθως σταθερή στον χρόνο. Μερικά άτομα με αυξημένα επίπεδα τρυπτάσης, περίπου >10 μg/l, θεωρούνται ότι βρίσκονται σε αυξημένο κίνδυνο σοβαρής αναφυλακτικής αντίδρασης.

Αυξημένα επίπεδα τρυπτάσης στο αίμα συνήθως μπορούν να ανιχνευθούν για μέχρι 3-6 ώρες μετά την αναφυλακτική αντίδραση. Επιστρέφουν στο φυσιολογικό μέσα σε 12-14 ώρες μετά την απελευθέρωση.

Κατά προτίμηση, τα δείγματα θα πρέπει να συλλέγονται από 15 λεπτά μέχρι 3 ώρες μετά το ύποπτο συμβάν που προκαλεί την ενεργοποίηση των μαστοκυττάρων.

Σε μία μελέτη με 126 φαινομενικά υγιή άτομα (61 άνδρες και 65 γυναίκες, ηλικίας 12 έως 61 ετών) η μέση τιμή ήταν 3.8 μg/l και το 95ο εκατοστό 11.4 μg/l.

Εργαστηριακή μέτρηση τρυπτάσης

Η τρυπτάση μετράται στο αίμα και προσδιορίζεται στο εργαστήριό μας με τη μέθοδο ImmunoCAP της Phadia. Η μέθοδος ImmunoCAP δίνει εξαιρετικά αξιόπιστα αποτελέσματα που βοηθούν τους κλινικούς γιατρούς ώστε αυτοί να παρέχουν βέλτιστες υπηρεσίες στους ασθενείς.